AES Icciitii fi Hiikuu Toora Interneetii

Istaandardii Icciitii Ol'aanaa(AES) . algoritmiin icciitii simeetarikii ti. AES 128 bit, 192 bit fi 256 bits encryption waan hayyamuuf hanga ammaatti istaandaardii indaastirichaati. Icciitii simeetarikii icciitii asiimeetrikii wajjin wal bira qabamee yoo ilaalamu saffisaa yoo ta’u sirnoota akka sirna kuusdeetaa keessatti fayyadamu. Kan armaan gadii meeshaa onlaayinii AES encryption fi decryption barreeffama ifa ta'e ykn jecha icciitii kamiyyuu raawwachuuf gargaarudha.

Meeshaan kun haalawwan icciitii fi icciitii hiikuu hedduu kan akka Haala ECB, CBC, CTR, CFB fi GCM. GCM haala CBC caalaa nageenya kan qabu ta’ee kan ilaalamu yoo ta’u, raawwii hojii isaatiin bal’inaan fudhatama qaba.

Odeeffannoo dabalataa waa'ee icciitii AES, daawwadhaa ibsa kana AES Encryption irratti. Armaan gaditti unka galtee icciitii fi hiikuu fudhachuuf ta'a.

Icciitii AES

Bu’uura64 Hex

AES Hiikuu

Bu’uura64 Barreeffama-Ifa

Gatiin furtuu dhoksaa kamiyyuu kan ati galchitu, ykn nuti maddisiifnu marsariitii kana irratti hin kuufamne, meeshaan kun karaa URL HTTPS furtuuwwan dhoksaa kamiyyuu hatamuu akka hin dandeenye mirkaneessuuf kennama.

Yoo meeshaa kana dinqisiifatte sana booda arjooma gochuuf yaaduu dandeessa.

Deeggarsa dhuma hin qabne nuuf gootaniif galata guddaa qabna.

Amaloota Ijoo

  • Simeetirikii Algorithm Furtuu: Furtuun walfakkaataan icciitii fi icciitii hiikuu lamaan isaaniif fayyadama.
  • Saayifarii Ugguraa: AES bilookii deetaa safara dhaabbataa irratti hojjeta. Hammi bilookii istaandardiin bittii 128 dha.
  • Dheerinni Ijoo: AES dheerina furtuu 128, 192, fi 256 bits ni deeggara. Furtuu dheeratu, icciitii cimaa ta'a.
  • Nageenya: AES akka baayyee nageenya qabuutti kan ilaalamu yoo ta’u, pirootokoolota nageenyaa fi application adda addaa keessatti bal’inaan kan itti fayyadamudha.

Jechoota fi Jechoota Icciitii AES

Icciitiidhaaf, barruu ifa ta'e ykn jecha icciitii icciitii gochuu barbaaddu galchuu dandeessa. Amma haalata saayifarii ugguraa icciitii filadhu.

Haalawwan Deeggaraman Adda Addaa Icciitii AES

AES haalawwan icciitii hedduu kan akka ECB, CBC, CTR, OFB, CFB fi haala GCM dhiyeessa.

  • ECB(Electronic Code Book) haala icciitii salphaa ta'ee fi icciitiidhaaf IV hin barbaadu. Barreeffamni ifaan galtee ugguraatti kan qoodamu yoo ta'u tokkoon tokkoon ugguraa furtuu kennameen ni icciitii ta'a kanarraa ka'uun uggura barruu ifa ta'e walfakkaataan gara uggura barruu saayifarii walfakkaataatti icciitii ta'a.

  • Haalli CBC(Cipher Block Chaining) baay'ee kan gorfamu yoo ta'u, bifa sadarkaa olaanaa icciitii saayifarii ugguraati. Tokkoon tokkoon ergaa adda akka ta'uuf IV barbaada jechuunis uggurawwan barruu ifa ta'an walfakkaatan gara uggura barruu saayifarii wal hin fakkaanneetti icciitii ta'u. Kanaafuu, haala ECB wajjin wal bira qabamee yoo ilaalamu icciitii cimaa ta'e kenna, garuu haala ECB wajjin wal bira qabamee yoo ilaalamu xiqqoo suuta jedha. Yoo IV hin galchine durtiin asitti haalata CBC tiif ni fayyadama fi sun durtii gara baayitii zeeroo irratti hundaa'etti[16].

  • CTR(Counter) Haalli CTR (CM) haala lakkaawwii lakkoofsa guutuu (ICM) fi haala lakkaawwii lakkoofsa guutuu kutaa (SIC) jedhamuunis beekama. Haalli lakkaawwii saayifarii ugguraa gara saayifara yaa'aatti jijjiira. Haalli CTR amala OFB wajjin walfakkaatu qaba, garuu yeroo icciitii hiikuu qabeentaa qaqqabummaa tasaa ni hayyama. Haalli CTR maashinii maltiproosesara irratti hojjechuuf haala gaariin mijataadha, bakka uggurri walfaana icciitii ta'uu danda'u.

  • GCM(Galois/Haala Lakkaawwii) . haalata hojii saayifarii uggura furtuu simeetarikii kan icciitii mirkanaa'e kennuudhaaf haashiingii waliigalaa fayyadamudha. GCM haalata CBC caalaa nageenya kan qabu ta'ee kan ilaalamu sababni isaas mirkaneessuu fi sakatta'iinsa qulqullinaa of keessaa waan qabuuf fi raawwii isaaf bal'inaan kan itti fayyadamudha.

Padding

Haala AES CBC fi ECB tiif, padding PKCS5PADDING fi NoPadding ta'uu danda'a. PKCS5Padding waliin, dhangii baayitii 16 firii baayitii 32 (dachaa itti aanu 16) ni oomisha.

AES GCM PKCS5Padding jechuun NoPadding wajjin walfakkaata sababiin isaas GCM haala yaa'aa kan padding hin barbaanne waan ta'eef. Barreeffamni icciitii GCM keessatti hamma barruu ifa ta'e qofa dheerata. Kanaafuu, nopadding durtii filatama.

Guddina Furtuu AES

Algoritmiin AES dheerinni furtuu kee bittii 256, 192 ykn 128 ta'uu isaa osoo hin ilaalin, hammangaa ugguraa 128-bit qaba. Yeroo haalli saayifarii simeetarikii IV barbaadu, dheerinni IV guddina bilookii saayifarii wajjin walqixa ta'uu qaba. Kanaafuu, yeroo hunda IV bittii 128 (baayitii 16) AES waliin fayyadamuu qabda.

Furtuu Iccitii AES

AES bittii 128, bittii 192 fi bittii 256 guddina furtuu dhoksaa icciitiidhaaf kenna. Yoo icciitiidhaaf bittii 128 filachaa jirta ta'e, furtuun dhoksaa dheerina bittii 16 fi bittii 192 fi 256 guddina furtuu ta'eef bittii 24 fi 32 ta'uu qaba. Fakkeenyaaf, yoo guddinni furtuu 128 ta'e, furtuun dhoksaa sirrii ta'e arfiilee 16 ta'uu qaba i.e., 16*8=128 bits